Alles wat je moet weten over de Zon ….

Wat voor stralen heeft de zon.. Welke zijn nu echt gevaarlijk? Kan je ze zien?

Veel mensen weten tegenwoordig wel dat zonnestralen gevaarlijk kunnen zijn voor de gezondheid . Maar hoe zit het dan precies … Wij krijgen regelmatig vragen over welke stralen er zijn en of ze nu eigenlijk gevaarlijk en hoe komt dit? Wat is het verschil tussen UV-A en UV-B stralen ?

En is het waar of niet waar dat je alleen verbrandt als je de zon kan voelen branden?

Veel mensen weten echter niet dat naast de kans op huidkanker de zon ook verantwoordelijk is voor het verouderingsproces van de huid.

Niet zo lang geleden heeft er in het tijdschrift is er een publicatie geweest van een onderzoek waar ze de huid van 298 vrouwen tussen de 30 en 78 jaar bestuurdeerde. De helft van de vrouwen was zonaanbidder, de rest vermeed de zon zoveel mogelijk.

Het onderzoek laat zien dat het effect van uv-straling toeneemt met de leeftijd. De kwaliteit van de huidstructuur is beduidend minder en het aantal rimpels duidelijk hoger bij 50-plussers die van de zon houden. De groep van zonne aanbidden zien er beduidend ouder uit dan hun daadwerkelijke leeftijd. Vervolgens berekenden de onderzoekers het wat zij noemden 'zonschadepercentage' en concludeerden dan 80,3 procent van de huidveroudering wordt veroorzaakt door de zon.

Hieronder een foto van een tweeling (natuurlijke leeftijd 61) met een significant verschil in aantal zonuren. Mevrouw B van de tweeling (rechts) wordt gemiddeld 10 zonuren per week MEER aan de zon blootgesteld dan mevrouw A van de tweeling (links).Mevrouw A heeft een2.7 punten hogere mass body index dan mevrouw B. Men schatte mevrouw B 11.25 jaar ouder dan mevrouw A.

UV Stralen extra gevaarlijk voor de baby- en kinderhuid

Wellicht nog wel belangrijker om te weten is dat de UV stralen van de zon extra schadelijk voor kinderen. De kinderhuid is extra kwetsbaar omdat de huid groeit. Als kinderen verbranden kan de huid nog niet volledig hersteld zijn voordat deze zich gaat delen om te kunnen groeien. Algemeen is nu wel vastgesteld dat als je meerdere keren verbrandt als kind je een 2x zo hoge kans op huidkanker hebt! Daarnaast is het zo dat kinderen veel meer tijd buiten doorbrengen dan volwassenen. Ze spelen buiten op school, ze sporten of spelen buiten, gaan naar de kinderboerderij, de speeltuin etc en noem maar op. De meeste ouders zijn zich hier niet voldoende van bewust. Bescherm je kinderen dus niet alleen als naar het strand gaan maar juist ook gedurende alle andere momenten.

Kortom het is belangrijk om meer de te weten over de zon..

Welke stralen zendt de zon uit?

De zon zendt drie verschillende soorten straling uit:

- Infrarood straling: onzichtbare straling die warmte geeft.

- Licht: het licht dat voor ons de wereld zichtbaar maakt.

- Ultraviolette straling (UV-Straling) : onzichtbare straling (geeft geen
licht).

Als mens nemen we dus wel de infrarood straling en het licht waar echter de ultraviolette straling (UV) Straling nemen we niet waar. We kunnen UV stralen niet voelen. Hetgeen we voelen is de warmte van de zon (de infra rood stralen).

Ultraviolette straling kan verdeelt worden in 3 categorieën 

De Ultraviolette straling (UV-straling) kan de huid ernstig beschadigen en wordt ingedeeld in drie verschillende categorieën: UV-A, UV-B en UV-C. De dampkring om de aarde houdt het merendeel van de UV-straling tegen. De ozonlaag speelt hierin een belangrijke rol. De dampkring werkt dus als schild tegen UV-stralingen.

• UV-C is de krachtigste vorm van UV-straling, maar deze bereikt de aarde niet.
• UV-B wordt grotendeels door de dampkring tegengehouden maar dringt toch door tot het aardoppervlak. UV-B straling is de belangrijkste veroorzaker van huidverbranding en huidkanker.
• U-A dringt door tot het aardoppervlak maar is het minst schadelijke UV-type. Toch kan ook UV-A straling in hoge dosis leiden tot huidverbranding en huidkanker. 

Hieronder zie je visueel weergegeven hoe de verschillende UV stralen door dringen tot de huid. De huid heeft meerdere lagen en je ziet dat UV-A het diepste doordringt tot de huid.  

Wat is de zonkracht (UV-index)

De zonkracht ook wel UV index genoemd is de hoeveelheid ultraviolette straling (UV) in het zonlicht die de aarde bereikt. Het UV-zonlicht neemt toe naarmate de zon hoger staat en varieert met de seizoenen en het moment van de dag.

De zonkracht is van een aantal factoren afhankelijk:

1. De hoogte van de zon. Hoe hoger de zon aan de hemel staat, hoe groter de zonkracht. De hoogte van de zon staat per dag vast, die hangt af van de datum en het tijdstip. Als de zon recht boven je staat, zijn de UV-stralen het kortst en de zonkracht dus het sterkst. In Nederland is de zon in de zomermaanden tussen 12.00 en 15.00 het krachtigst. Hoe dichter bij de evenaar, hoe hoger het UV kracht aangezien de zon gedurende de dag loodrecht boven je staat. De lengtegraad is dus ook van invloed op de hoeveelheid UV stralen.
2. De hoeveelheid ozon in de atmosfeer. Voordat UV-stralen de aarde bereiken, moeten ze door de ozonlaag heen. Hoe dikker deze ozonlaag is, hoe meer UV-straling wordt tegengehouden. De ozonlaag bevindt zich op 10 tot 50 km hoogte. De hoeveelheid ozon fluctueert sterk van dag tot dag, als gevolg van stromingen in de atmosfeer. Ruwweg geldt: 1% meer ozon geeft 1,3% minder zonkracht.
3. De bewolking. Wolken houden niet alleen het zichtbare zonlicht tegen, maar ook het ultraviolette. Het verband tussen bewolking en de zonkracht is echter niet eenvoudig. Bij een gebroken wolkendek kan terugkaatsing van zonlicht tegen de wolk de zonkracht zelfs hoger maken dan bij een onbewolkte hemel!
4. Fijnstof ofwel Aërosolen in de lucht. Als de zon hoog aan de hemel staat zal de zonkracht gedempt worden door stofdeeltjes. Op hoogte in de bergen is de lucht ijler en vaak zeer schoon. Hierdoor zal de zonkracht boven in de bergen hoger zijn dan in het dal.
5. Vrije horizon en terugkaatsing tegen/via de grond. Water, wit zand en sneeuw weerkaatsen het ultraviolette zonlicht. Dit leidt tot een extra hogere zonkracht op het strand of tijdens de wintersport. In het bos of in de stad, overal waar een groot deel van de hemel afgeschermd wordt, is de zonkracht juist lager dan op een open veld of op het water.
6. Hoogte. Op hogere hoogten (zoals in de bergen) is de atmosfeer dunner waardoor er minder UV straling wordt geabsorbeerd. Daarnaast is de lucht in de bergen vaak schoner. Op zeeniveau zweven er allerlei stofdeeltjes (Aërosolen zie punt 4) rond in de lucht, die ultraviolet licht absorberen of weerkaatsen. In de bergen zijn er minder van dat soort deeltjes, dus bereikt meer ultraviolet licht je huid. Per 1000 meter stijging neemt de UV straling met 10-12% toe.

De dagelijkse UV Kracht in Nederland

Het KNMI maakt dagelijks een UV index verwachting. Veel van bovenstaande elementen zijn goed te meten echter het lastige is om de bewolking goed in te schatten aangezien deze per plaats en per uur kan variëren. Daarom maakt het KNMI een verwachting voor zowel zonkracht bij heldere hemel (onbewolkt) als bewolkt. In het algemeen is de verwachting van bewolkt is ongeveer de helft van de verwachting bij heldere hemel. Ga je naar buiten check dan altijd even de UV index zodat je weet hoe schadelijk de stralen zijn en hoe je je moet beschermen tegen de zon.

In het algemeen zien we dat de UV index de afgelopen jaren is toegenomen. Het RIVM (Rijksinstituut voor Volkgezondheid en milieu) heeft vanaf 1980 de trend bijgehouden en hieruit komt naar voren dat de UV index zo’n 10% is gestegen ten opzichte van de jaren 80.

Wat is de zonkracht gedurende het jaar?

Hieronder zie je de gemiddelde zonkracht gedurende het jaar. Van november t/m februari is de zonkracht het laagst. Echter vanaf maart gaat de zonkracht stijgen dus dan kan je op een zonnige dag behoorlijk wat UV stralen oplopen. Houd de UV index in de gaten en bescherm jezelf met UV kleding, een zonnebril en een zonnehoedje of Petje.

Hierboven ziet u een grafiek van de gemiddelde zonkracht gedurende het jaar. (bron RIVM)

Zonkracht 7 komt in Nederland gemiddeld op 10 dagen per jaar voor. Zonkracht 8 treedt maar eens in de twee jaar op, en alleen in de maanden juni en juli.

Hoe te beschermen tegen de UV Stralen

Bovenstaand plaatje is het advies van ‘world organisation of health’.

De UV-index maakt dus wezenlijk uit hoe je jezelf het beste kan beschermen tegen de zon. Vanaf UV-index 3 is dus van belang om jezelf en je kinderen te beschermen tegen de zon.

Extra belangrijk om te weten! Zie ook het advies van het KWF:

1. Baby’s tot 1 jaar uit direct zonlicht houden.
2. Kinderen onafhankelijk van het huidtype tot 16 jaar altijd beschermen met SPF 30+ en/of door het dragen van UV beschermende (zwem)kleding (UPF 30+). Smeer de zonnebrand crème op alle onbedekte delen (zoals wangetjes, handen etc).

Wist je dat …..

1) In de schaduw de UV stralen met 50% of meer wordt gereduceerd? Dus een strandparasol houdt ongeveer de helft van de UV-straling tegen, de rest van de straling bereikt dus gewoon de huid, bijvoorbeeld door reflectie…Dus ook insmeren onder de parasol!

2) Ongeveer 60% van de UV stralen vindt plaats tussen 10-15.00 ?

3) Dat lichte bewolking zo’n 90% van de UV stralen door laat?

4) Verse sneeuw de UV stralen tot wel 80% kan reflecteren?

5) UV-A stralen ook door glas, dunne kleren en bewolking heen gaat?

6) Zonnestralen doordringen door het wateroppervlakte? Op een halve meter diep zijn de UV stralen met 40% gereduceerd.